Duurzame en niet duurzame stoffen
Kennis van stoffen - Je loopt een winkel binnen, kijkt in het label van een kledingstuk en ziet allerlei termen staan. Termen die je waarschijnlijk niet allemaal snapt. Je wilt duurzamer leven en daarom wil je graag duurzame kleding kopen, echter hoe weet je of een kledingstuk duurzaam is?
Wanneer is een stof duurzaam?
Wanneer een stof duurzaam is, ligt aan de afkomst van de vezels en aan het verwerkingsproces. Zo kan een vezel plantaardig, dierlijk of kunstmatig door de mens gemaakt zijn. Daarnaast is het belangrijk om te weten of die vezel bijvoorbeeld afkomstig is uit verantwoord beheerde bossen (lyocell), een biologische plantage (katoen) en of iedereen die meewerkt aan het verwerkingsproces dit doet onder goede en eerlijke omstandigheden. Aan elk materiaal hangen voor- en nadelen als het gaat om duurzaamheid. Milieueffecten bij de productie van kleding hebben te maken met het vele gebruik van chemicaliën, bestrijdingsmiddelen, water, energie en landbouwgrond. Er ontstaat watervervuiling, bodemerosie en CO2-uitstoot. Hieronder hebben we een lijst gemaakt die gaat van minst duurzame stof naar meest duurzame.
Minst duurzaam: Zijde
Zijde is een dierlijke vezel afkomstig van de cocon van de zijderups, dit zijn larven van een vlindersoort. Kleding van zijde oogt luxueus door de prachtige glans en zachte textuur van de stof. Maar niets is minder waar. De zijderupsen worden gekweekt en in gevangenschap gehouden totdat zij een cocon gaan spinnen. Vervolgens worden de cocons, met de rupsen er nog in, gekookt om het plakkerige speeksel van de zijdeworm los te weken. De rupsen worden dus levend gekookt waardoor de cocon heel blijft en uiteindelijk het zijde garen in 1 keer kan worden afgewikkeld. Zo ontstaat er een lange, sterke draad om vervolgens mooie gladde stoffen van te weven.
Maar er zijn ook andere soorten zijde. Voor Áhimsa zijde wordt er netjes gewacht totdat de rupsen hun cocon hebben verlaten als vlinder. Dit gebeurt op speciale boerderijen of door het verzamelen van cocons van zijderupsen die niet op een zijde-boerderij worden gekweekt en gehouden. Doordat de vlinder op eigen kracht de cocon verlaat ontstaat er wel een gat in de cocon en hierdoor blijven veel korte zijde draden over. Dit maakt het lastig om de zijde te verwerken tot garen en een gladde stof. Daarnaast zijn de cocons van Áhimsa zijde verschillend van kleur en maakt dat het lastig om te verven in een egale kleur.
Kortom zijde kan als grondstof voor kleding een milieuvriendelijk product zijn. Voor het produceren van zijde is geen kunstmest, landbouw bestrijdingsmiddelen of pesticiden nodig. Maar ga dus wel goed op onderzoek uit of die mooie glanzende zijde blouse op een diervriendelijke manier geproduceerd is. Door het GOTS keurmerk op de waslabel en/of hangtag weet je zeker dat je te maken hebt met de Áhisma zijde.
Wol
Wol is een natuurlijke vezel en omdat het een slijtvaste vezel is, is het heel duurzaam. Hierdoor gaat een kledingstuk van wol jarenlang mee. Een wolvezel kan meer dan 20.000 keer worden gebogen zonder te breken. Dit maakt kleding van wol enorm sterk. Enkele andere voordelen van biologisch wol zijn dat het materiaal ademend en zelfreinigend is. Nadat de vacht van het schaap pijnloos wordt afgeschoren, groeit het gewoon weer aan. Bovendien is wol biologisch afbreekbaar, de aarde neemt de voedingsstoffen op in de grond.
Maar aan die wollen trui met een goede kwaliteit zitten ook nadelen. Zo heeft wol impact op de aarde omdat het zorgt voor meer CO2 uitstoot. Dit komt door het methaan die vrijkomt van de scheten van schapen. Het land -en water gebruik zijn groot omdat de schapen oppervlakte kosten en de wol gewassen moet worden (vaak ook met bestrijdingsmiddelen). Ook qua dierenwelzijn scoort wol niet hoog omdat schapen niet altijd goed worden behandeld tijdens het scheren.
Echter zijn de leefomstandigheden van de schapen in de biologische veeteelt een stuk beter dan van de schapen in de gangbare landbouw. De bodem is vrij van verontreinigingen en er worden geen schadelijke chemicaliën gebruikt ter bestrijding van parasieten en schimmels op de vacht. Kleding van biologische wol kun je onder andere herkennen aan het GOTS (Global Organic Textile Standard) logo die je vind op het waslabel aan de binnenkant van een kledingstuk of op de hangtag aan het kledingstuk.
Katoen
Katoen is de meest gebruikte stof voor het produceren van kleding (maar niet zo heel duurzaam). Je kunt je dus wel voorstellen dat er wereldwijd enorme hoeveelheden katoen nodig zijn. Katoen is een natuurlijke vezel die afkomstig is uit de zaden van de katoenplant. 40 procent van alle kleding die wereldwijd wordt geproduceerd, is dan ook van katoen. Het lijkt een goede grondstof voor kleding. Maar een kwart van alle pesticiden in de wereldwijde landbouw wordt gebruikt tijdens het verbouwen van katoen. Het maken van één paar jeans levert ongeveer tien kilo CO2-uitstoot op. Chemische bestrijdingsmiddelen worden gebruikt om te voorkomen dat de oogst mislukt.
Viscose
Viscose stof wordt voornamelijk veel gebruikt voor dames blouses, tunieken en jurken. Maar ook voor voering van dames en heren jassen of blazers. Dit omdat de stof heel soepel valt. Viscose is een vezel dat als vervanging voor zijde wordt gebruikt omdat zijde erg kostbaar is. De viscose vezel wordt door de mens gemaakt van cellulose afkomstig uit bomen.
Bij het maken van viscose garens worden veel chemicaliën gebruikt. De uit hout gewonnen vezels worden tot een stroperige chemische massa opgelost en door een spinkop gedrukt waardoor er lange garens ontstaan. Tegenwoordig gebruiken duurzame kledingmerken de minder milieubelastende variant van viscose: lyocell / Tencel waarbij het maken van de garens gelet wordt op dat de chemicaliën niet terug het milieu ingaan maar hergebruikt worden.
Linnen en hennep
Linnen is een natuurlijke vezel afkomstig van de vlasplant. Kleding van linnen is kenmerkend doordat het een zachte en luchtige stof is en door de kleine verdikkingen(slub) in het weefsel. Er is relatief weinig gif of kunstmest nodig om de plant te laten groeien, maar het verwerkingsproces is behoorlijk arbeidsintensief.
Hennep is een natuurlijke vezel afkomstig van de hennepplant. Deze plant groeit twee keer zo snel als katoen. Bij het verbouwen van hennep is aanzienlijk veel minder kunstmest nodig en hierdoor ontstaat er minder vervuiling in de bodem en raakt de grond minder snel uitgeput. In sommige gebieden kan zelfs 3 a 4 keer per jaar geoogst worden. Een ander voordeel is dat de hennep plant weinig last heeft van insecten en dat betekent dat er weinig tot geen pesticiden en andere chemische bestrijdingsmiddelen nodig zijn.
Echter is de verwerking van de hennepvezel wat lastiger dan andere natuurlijke vezels. Omdat stof van hennep erg stug is moet deze bewerkt worden of de vezels worden gemengd met andere vezels. Door bijvoorbeeld de hennepvezel te mengen met biologisch katoen ontstaat er wel een zachte stof. Maar door de mix van verschillende soorten vezels is de stof later weer lastiger te recyclen.
Meest duurzaam: Lyocell / Tencel
Wat een klein beetje verwarrend is, is dat lyocell stof voornamelijk bekend is onder de merknaam Tencel. Tencel® is de gepatenteerde naam van de vezel door het Oostenrijkse fabrikant Lenzing. Voor het merk Tencel wordt het hout voor het maken van een lyocell stof gehaald uit speciaal beheerde, duurzame bossen in Zuid-Afrika. Tencel / lyocell kun je gewoon wassen op 30 graden. Kleding van Tencel kan stug aanvoelen na het wassen, zodra de stof opdroogt wordt het vanzelf weer zacht.
Lyocell is een kunstmatige vezel op natuurlijke basis. Dit houdt in dat de vezel door de mens gemaakt is van natuurlijk materiaal. De stof lyocell is gemaakt van houtsnippers van onder andere de eucalyptusboom. Van houtpulp worden garens gesponnen en vervolgens stoffen geweven. Lyocell is het duurzame alternatief voor viscose, wat ook gemaakt wordt van hout. Dit omdat de verwerking van lyocell veel minder schadelijk is voor het milieu en dat komt door het ‘closed-loop’ systeem. Wat inhoudt dat ongeveer 99% van het niet-chemische oplosmiddel en het water dat gebruikt wordt voor de productie weer opgevangen en hergebruikt wordt. De stof lyocell is net zo zacht en soepel als zijde en heeft daarbij een luxe uitstraling. Een voordeel is dat de prijs van lyocell kleding een stuk lager is dan zijde. Daarbij is lyocell ook nog heel sterk, blijft het lang mooi en droogt het snel.
Alle bovengenoemde stoffen zijn biologisch afbreekbaar en zorgen niet voor plastic soep. Synthetische stoffen zoals acryl, bioplastic, elastaan, polyamide, polyester en pvc doen dat wel.
